Definicja i geneza

Od 1987 roku w krajach Unii Europejskiej funkcjonuje Europejski Program Pomocy Najbardziej Potrzebującym (franc. Programme Europeen d' Aide aux plus Demunis - PEAD). Podstawą jego realizacji jest Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 3730/87 zezwalające na bezpłatne przekazywanie osobom potrzebującym żywności pochodzącej z rezerw UE przez akredytowane organizacje charytatywne z terenu Wspólnoty (w tym banki żywności).

Idea stworzenia programu powstała w latach 80-tych, w okresie, kiedy w magazynach agencji interwencyjnych krajów unijnych zgromadzone zostały ogromne ilości nadwyżek żywności. Władze unijne nie były w stanie ani sprzedać ich w obrębie Unii, ani wyeksportować poza kraje członkowskie, m.in. ze względu na wysokie koszty dopłat eksportowych. Jednocześnie magazynowanie nadwyżek wymagało coraz większych nakładów finansowych. W tej sytuacji uznano za zasadne rozdysponowanie nagromadzonych zapasów wśród ludności ubogiej z terenu krajów członkowskich.

Należy podkreślić, iż program PEAD spotkał się ze znacznym zainteresowaniem państw UE. Z jednej strony rozwiązywał on problem gromadzonych w nadmiernych ilościach zapasów, co niejednokrotnie skutkowało marnowaniem żywności, z drugiej zaś tworzył warunki dla wspierania działania organizacji charytatywnych w walce z ubóstwem i niedożywieniem na rynku lokalnym. Jest sprawą oczywistą, iż rozwiązywanie lokalnych problemów jest znacznie bliższe rządom państw członkowskich niż troska o byt społeczności innych krajów borykających się permanentnie z brakami żywności.

Zasady uczestnictwa

Udział w programie jest dobrowolną decyzją podejmowaną przez każde z państw członkowskich na okres jednego roku. Przedłużenie uczestnictwa wymaga corocznych ponownych zgłoszeń.

Warto podkreślić, iż mimo takiej możliwości nie wszystkie kraje unijne uczestniczą w omawianym programie. Istnieje kilka przyczyn tej sytuacji. Po pierwsze, niektóre kraje (np. Szwecja) uważają, że ich polityka społeczna jest na tyle dobrze zabezpieczona na poziomie narodowym, że nie potrzebują korzystać z rozwiązań UE w tej sferze, co więcej są dumne ze swojej polityki w dziedzinie walki z ubóstwem i uważają za pewien dyshonor przystąpienie do takiego programu. Po drugie, wiele z państw (np. Dania, Niemcy) zdaje sobie sprawę z ogromnej ilości pracy, jaką trzeba włożyć w realizację takiego programu i woli skoncentrować się na innej działalności.

Przygotowanie i sama realizacja programu wymaga znacznej mobilizacji ze strony państw deklarujących w nim udział. Dotyczy to przede wszystkim ogromnej ilości formularzy, dokumentacji, jaka musi być przygotowana i szczegółowo opracowana przez każde ogniwo funkcjonujące w ramach procedur. Na drobiazgowość UE w tej kwestii narzekają zarówno przedstawiciele Ministerstw Rolnictwa, Agencji Interwencyjnych, jak i samych organizacji charytatywnych, które niekiedy muszą udokumentować, w jaki sposób został przekazany każdy kilogram produktu. Poza tym należy pamiętać, że z programem tym łączy się też konieczność ogłoszenia przetargu na najtańszy, ale jednocześnie spełniający wszelkie wymogi jakościowe sposób przetworzenia otrzymanych produktów. Wiele problemów wiąże się nie tylko z przetworzeniem, ale również z transportem i magazynowaniem. Rozwiązanie tych licznych kwestii, z których istnienia zdają sobie sprawę urzędnicy UE i rządy krajów, w praktyce należy do poszczególnych państw, stąd niechęć niektórych do takiej współpracy.

ARCHIWUM

PEAD 2010